Okoliczności Ogłoszenia Upadłości

Podstawą ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika stosownie do treści art. 10 Prawa upadłościowego. Dłużnikiem na tle omawianego przepisu jest podmiot posiadający zdolność upadłościową określoną w art. 5 Prawa upadłościowego oraz osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Przy czym wobec konsumenta można ogłosić upadłość, chociażby dłużnik miał tylko jednego wierzyciela – art. 491² ust. 2 ww. ustawy.

Definicja legalna niewypłacalności została zawarta w art. 11 ww. ustawy. W konsekwencji wykluczone jest posługiwanie się potocznym pojęciem niewypłacalności, które przez wielu może być rozumiane jako „niezdolność do dotrzymania swoich zobowiązań finansowych, niezdolność do wypłacenia komuś pieniędzy”. Niewypłacalność to taki stan finansowy dłużnika, w którym utracił on zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Sformułowanie „utracić zdolność” odnosi się do faktycznej zdolności płatniczej i co do zasady oznacza brak dostępnej gotówki zarówno w kasie, jak i na rachunkach bankowych, w wysokości pozwalającej na uregulowanie wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zdolność ta może zostać przywrócona poprzez np. zbycie składników majątkowych (zamiana majątku na gotówkę) lub też w drodze zaciągnięcia nowych zobowiązań (pożyczka lub kredyt). W zakresie przesłanki płynnościowej określono, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Podkreślić przy tym trzeba, że utrata płynności rzutująca na niewypłacalność przedsiębiorcy jest zawsze związana z finansowym aspektem oceny kondycji dłużnika. Oznacza to, że niewypłacalny nie będzie taki podmiot, który utracił zdolność płatniczą ze względów faktycznych i pozafinansowych (np. z powodu urazu powypadkowego osoba fizyczna zapomniała kodów dostępu do rachunku bankowego). W celu ułatwienia wierzycielom oceny sytuacji zdecydowano się na przyjęcie domniemania prawnego wzruszalnego. Zgodnie z nim, dłużnik jest niewypłacalny, jeśli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.

Reasumując, przesłanką pozytywną materialną pozwalającą na ogłoszenie upadłości dłużnika jest stwierdzenie przez sąd jego niewypłacalności. Zatem podstawą ogłoszenia upadłości dłużnika jest jego niewypłacalność. Definicję niewypłacalności ustala art. 11 Prawa upadłościowego, który kreuje dwie postaci niewypłacalności. Pierwszą jest przesłanka utraty zdolności płatniczej, która ma charakter uniwersalny i odnosi się do każdego dłużnika, także takiego, który podlega upadłości konsumenckiej. Drugą jest przesłanka nadmiernego zadłużenia, a jej uzupełniająca funkcja realizuje się w odniesieniu do wybranych jednostek organizacyjnych. Istnienie tych przesłanek ustalane jest na chwilę orzekania przez sąd (postanowienie SN z 18.12.1996 r., I CKN 23/96): „O spełnieniu przesłanek upadłości decyduje stan rzeczy z chwili orzekania”.

Zespół Kancelarii PRZYMECCY